Van 18 tot en met 21 oktober 2017 draaide het eerste volwaardige Cross Comix festival op verschillende locaties in Rotterdam. Een jong nieuwsgierig festival dat de onuitputtelijke verschijningsvormen onderzoekt van cross overs tussen beeld en kunst, politiek, wetenschap en media. Het festival heeft voor deze editie grote helden, gerespecteerde namen en nog niet ontdekt talent weten te strikken.
Bezoekers konden volop genieten van een ouderwets art-house sfeertje rondom de klassieker Barbarella in het bijna 60 jaar oude Cinerama tot betekende etalages en graffiti in de Rotterdamse binnenstad. Van de onthulling van twee jazz-portretten op de Oude Binnenweg, de bebop- en cooljazz-sessie in Rotown tot een volle zaal voor lezingen in het Nieuwe Instituut.
En natuurlijk Theater Rotterdam dat een hele dag het domein was van talloze crossovers van strips met andere kunstdisciplines, waaronder: de swingende stripjazzopera door Jan Terlouw jr; Aart Taminiau’s indrukwekkende verbeelding van Anne Vegters gedicht Ondertussen in Nederland (III); de cartoonspiegel bij de Tekendemocratie; de overrompelende clips van Brian Elstak; de tekenjam bij het slotoptreden van de woest-zachtaardige Flip Noorman. Van de mogelijkheid zelf tekeningen
en gifjes bij elkaar te improviseren, wat de bezoekers naar hartelust deden.
Programma
Jan Terlouw Junior & The Nightclub | Kleine Zaal Theater Rotterdam
Muzikale strip noir vertelt met jazz en electro, live tekenen en projecties. Jan Terlouw Junior & The Nightclub trok het publiek met iedere song dieper een Sin City-achtig nachtleven in van de jaren 1920 in de Verenigde Staten. Mooie beelden, prachtig decor, fijne stripopera, overtuigende cross-over.
Cross-over literatuur (1) | Kleine Zaal Theater Rotterdam
Striptekenaar en animator Aart Tamineau had voor Cross Comix een installatie gemaakt waarlangs hij langzaam een camera liet bewegen. Het filmpje bleek een schitterende illustratie bij Anne Vegters gedicht ‘Ondertussen in Nederland (III)’. Daarna was het de beurt aan meesterverteller Sahand Sahebdivani die geanimeerd zijn verhaal deed over de vlucht van zijn ouders en hemzelf als kind vanuit Iran naar Nederland. Hanco Kolk maakte er op een poëtische manier live tekeningen bij die de voordracht van Sahebdivani nooit verstoorde. Tussen beide performances door leidde Judith Uyterlinde een geanimeerd gesprek met alle makers.
De Tekendemocratie | Media Wall Theater Rotterdam
In de Tekendemocratie illustreerden vier tekenaars een serie korte debatten (armoede, discriminatie, twitter) tussen politiek talent uit de jongerenafdelingen van de Rotterdamse raadspartijen. Een duo tekende illustratief, het andere kritisch. Het tekenwerk was voor publiek te volgen, voor de politiek talenten steeds een verrassing. Met Elene Walchenbach (Jonge Democraten Rijnmond), Lennard van Mil (Jong Leefbaar Rotterdam) en Dieudonnée Penning (Dwars Rijnmond). Na afloop was er ook nog een helder beeld van hoe de normale Nederlander eruit ziet. Normaliteit blijkt duizendmiljoen afwijkingen van de norm te zijn (voor wie dat nog niet wist). De moderatie was in de kundige handen van Jennifer Muntslag.
Cross-over literatuur (2) | Media Wall Theater Rotterdam
Roos van Rijswijk schreef speciaal voor Cross Comix “De vlag, de reiziger” dat ze met veel plezier en passie voordroeg. Het korte verhaal over een schoolreisje van een multi-culti basisgroep 8, waar het grenzeloze hokjesdenken van de hoofdpersoon, de juf, vanaf spatte. Ludwig Volbeda maakte er illustraties bij. Ook speciaal voor Cross Comix schreef Arjen van Veelen het indrukwekkende essay “Amsterdam – St Louis” waarin hij betoogde dat er in Amerika geen kloof is tussen vermeende tegenstanders. Hun levens zijn anders, maar ze zijn beiden het slachtoffer van globaliserend geld en gedesinteresseerde politici. Het essay werd geïllustreerd door Reinout Dijkstra, Kalle Wolters, Nastia Cistakova, drie nieuwe tekentalenten uit de stal van Hard//hoofd, internetplatform van illustratoren, schrijvers en audiofielen. Judith Uyterlinde interviewde na afloop vaardig de makers.
Brian Elstak & RFx | Kleine Zaal Theater Rotterdam
Presentatie van een serie videoclips van beeldend kunstenaar, animator en illustrator Brian Elstak gevolgd door een optreden met van rapper Reinier Fosch (RFx) met geprojecteerde tekeningen van Brian Elstak. Tevens première van een nieuwe videoclip van het nummer Simmer Down die Elstak met de hand voor RFx animeerde. De fraaie clip bleek zijn ‘hat tip’ naar de wereld van comics
& pop culture waardoor Elstak is geïnspireerd en gevormd. Daarvoor interviewde Maarten van Hinte hen.
Fresku & Bamiboy | Kleine Zaal Theater Rotterdam
Bij het optreden van Fresku werden fragmenten van storyboards getoond die Bamiboy (Thomas Rietbergen) voor een aantal nummers van Fresku ontwikkelde op initaiatief van Cross Comix. Van het nummer My Will was een veelbelovend deel als sneak preview zichtbaar. Deze wordt nu verder afgemaakt en wellicht vertonen we deze in zijn geheel op Cross Comix 2018.
Flip Noorman stripjam | Kleine Zaal Theater Rotterdam
Woest charmant optreden van oversteker Flip Noorman, die gevoelige liedjes vanzelfsprekendheid afwisselde met ruige nummers. Noormans optreden werd begeleid door een live-tekenjam met 4 tekenaars, afgewisseld door werk van zijn vaste animator Daniel van Nes. Ter plekke onstond er een hele fraaie samensmelting van Noorman’s verhalen en de live tekenenende tekenaars. Apparatuur hiervoor werd beschikbaar gesteld door Wacom.
Urbi et Orbi’s Imaginarium | Kleine Zaal Theater Rotterdam
Thomas Bouvy en Maaike Engels toverden met projecties op objecten de Kleine Zaal om tot een hallucinante ideeënwereld. De hele dag door was het Imaginarium het decor voor diverse optredens, aan het einde van de dag voor een (te) bescheiden dansfeestje. Buitengewoon event, maar met extra middelen kan het Imaginarium nog vele malen indrukwekkender.
De Grote Oversteek-expo | hal Theater Rotterdam
Grensverleggende tekeningen van studenten ArtEZ, Willem de Kooning Academie, AKV St Joost en Academie Minerva. Over weerstand overwinnen en afstand overbruggen en hoe je dat in een beeld kunt verwerken. Uit de ruim 60 inzendingen vond de jury bestaande uit Rens Muis, Joyce Gulay, Jeroen Funke en Erik de Graaf de bijdrage van Damian van Soest de beste. De WDKA-student ontving 21 oktober de eerste Cross Comix Imagination Award (Wacom-prijs). Jury en award-winnaar werden bedreven geïnterviewd door Jennifer Muntslag.
De Parade | hal Theater Rotterdam
16 tekenaars tekenden een re-mix van de cover van de strip die hun leven als tekenaar compleet veranderde. Bezoekers van Cross Comix konden alle covers verzamelen in een speciaal mapje als bijzondere herinnering. Aan De Parade deden mee: Wasco, Anne Staal, Jeroen Funke, Ruben Steeman, Charlotte Dumortier, Dace Sietina, Karida van Bochove, Maaike Hartjes, Floor de Goede, Lae Schäfer, Robert van Raffe, Leendert van Duijvenbode, Gwen Stok, Hanco Kolk, Robert van der Kroft en Erik de Graaf. De Parade werd mede mogellijk gemaakt door onze sponsor Wacom.
Barbarella | Cinerama
Back to the future zoveel, blik vanuit de jaren ’60 op aarde annex 41e eeuw. Stripteasing Barbarella en een blinde engel moeten verhinderen dat ene Duran Duran de wereld vernietigt. Volkomen zotte verfilming van Jean-Claude Forests futuristische strip, die mede dankzij Fonda’s sensuele en hoogst komische vertolking een cultstatus kreeg. Voor de gelegenheid maakten ‘jonkie’ Romano Molenaar naast oudgedienden Martin Lodewijk, Hans van Oudenaarden, Peter de Wit en Hanco Kolk een eigen poster voor de film die na afloop onder het publiek werden verloot. Leverde deze oversteek nog een inzicht op? Iets met Love, Peace en Understanding, dachten wij, waar behalve een enkele Barbarella-impersonator op leeftijd nog aardig wat jong publiek op afkwam.
BNO IMG Lab: Cross Comix | Het Nieuwe Instituut
Programma in het kader van BNO IMG LAB, dit keer geheel gewijd aan Cross Comix. Aandacht voor Songs of Silence waarin tien stripauteurs uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika zonder dialoog een verhaal tekenen geïnspireerd op een bekende songtitel. Te gast was ook de Franse auteur Emmanuel Lemaire die vorig jaar Rotterdam – Un séjour à fleur d’au’ publiceerde, een graphic novel over zijn verblijf in Rotterdam. Hanco Kolk vertelde over de totstandkoming van de nieuwste Robbedoes, geheel afspelend in Rotterdam, die hij tekende in opdracht van uitgeverij Dupuis. De Stripclub bracht live een hilarisch hoorspel over een curieuze cowboystrip uit de jaren ’70. Het gezelschap kreeg daarvoor terecht een serie lachbuien en daverend applaus over zich heen. Niet onbelangrijk: een hoop lawaai, want volle bak in het Nieuwe Instituut!
The Big Draw | Rotterdamse koopgoot en omgeving
Spoor van tekeningen en graffiti vanaf de Rotterdamse koopgoot naar de schouwburg en terug, gemaakt door gearriveerde tekenaars zoals Robert van der Kroft en Lae Schäfer en studenten van ArtEZ en Willem de Kooning Academie. Nieuwsgierig geworden publiek hielp ook een handje mee met het verfraaien van de binnenstad. Dat maakte het natuurlijk extra leuk en de moeite waard om te doen.
Marcel Ruijters-expo
Geopend op 18 oktober en nog te zien tot eind december, een bijzondere expositie van Marcel Ruijters in café ‘De Zondebok en het Zwarte Schaap’. Ruijters is bekend van Troglodytes en Dr. Molotov en van zijn in de aanloop naar het Jeroen Bosch-jaar verschenen mysterieuze graphic novel Jheronimus Bosch waarover NRC schreef: “Bosch had zich geen betere stripbiograaf kunnen wensen”.
Onthulling RJAM Jazzportretten | Rotterdamse binnenstad
In samenwerking met het CBK (Centrum Beeldende Kunst) Rotterdam en Rotterdam Jazz Artists Memorial (R’JAM) werd Cross Comix geopend met de onthulling van twee getekende portretten van de Rotterdamse jazzlegendes op de Oude Binnenweg. Saxofoon-pionier en medeoprichter van het Rotterdams Philharmonisch Orkest Meijer Wery werd vereeuwigd door de aanwezige Joost
Swarte; en vocalist Rita Reys door de in Hollywood tekenende Wilbert Plijnaar, die laatste helaas verhinderd vanwege een verlopen paspoort. Het R’JAM-project is een initiatief van bewoners van het centrum van Rotterdam.
Dick A. van den Bergs Comix & Jazz, Goudsmit & Hoorweg | Rotown
Aan het einde van de R’JAM-route ontving Dick A. van den Berg de eerste LP die gemaakt is naar aanleiding van de serie portretten van Rotterdamse Jazz-iconen die terugkwamen in de hoes van plaat. Na een optreden van Kim Hoorweg en Anton Goudsmit ging ’s lands oudste dj er meteen enthousiast mee aan de draai.
Vincent Bal Shadowology-workshop | hal Theater Rotterdam
Sinds hij in de schaduw van een theekopje een olifant zag, is Vincent Bal naast filmmaker ook een zogenaamde ‘shadowologist’ geworden. Met enkele pennenstreken onthult hij dagelijks dingen die verborgen zijn in de schaduw van alledaagse voorwerpen, wat inmiddels al de interesse trok van 120.000 volgers op Instagram. Op Cross Comix gaf hij doorlopend een workshop waar bezoekers aan de slag konden met al dan niet zelf meegenomen voorwerpen en kleurstiften.
GIF-animatieworkshop | Educatie-ruimte Theater Rotterdam
Ook zeer druk bezocht onderdeel waar bezoekers 10 tekeningen maakten die met behulp van een traditionele praxinoscope een animatie werden die ze voor hun neus konden afspelen en filmen: ‘hopla’ je eigen GIFje.
Roozeboos’ Tijdmachine (installatie) | hal Theater Rotterdam
Anne Roos Kleiss (Roozeboos) bedacht een tijdmachine die een beeld produceert van bijzondere gebeurtenissen waarvan mensen geen tastbaar aandenken hebben. Een tweede kans voor een belevenis die nooit meer een nieuwe kans zou krijgen. Bezoekers moesten hun getuigenis opschrijven waarna de druk bezochte machine ze in een tekening vereeuwigde. Een mooi concept waar de jonge maakster veel kanten mee op kan.
Psychonlogisch Onderzoek | hal Theater Rotterdam
Bezoekers konden zich in een consult laten doorgronden door ‘psychonlogen’ Maaike Hartjes, Ruben Steeman en Flo de Goede. Ze tekenden portretten, plakten etiketjes op, doorgrondden diepste angsten en voorspelden de toekomst. Aan het eind van de rit kreeg eenieder een uitgebreid eigen dossier mee naar huis.
Interview Jeroen Janssen | Media Wall Theater Rotterdam
De Belgische documentaire-stripmaker Jeroen Janssen nodigde zichzelf uit voor Cross Comix 2017. Als een van de weinige auteurs zag hij dat het thema De Grote Oversteek ook betrekking had op de strip zelf, een genre dat uit zijn hokjes komt. Tegelijkertijd was hij in april 1994 getuige van de genocide in Rwanda en weet daardoor heel goed wat vluchten inhoudt. Janssen maakte er zijn eerste en laatste stripboek over, waarvan de laatste een voorbeeld is van de stijlwisseling die hij heeft doorgemaakt. Interview door Chanella Hodge.
Paul Faassens volière | Media Wall Theater Rotterdam
Als reactie op het ongebreideld brullen, blaffen, keffen en kwetteren van onze eigen soort voert beeldcolumnist Paul Faassen al enkele jaren gevederde beesten op die stilzwijgend tegenover elkaar staan. Waarom? Daarover ging het rijk geïllustreerd interview met Chanella Hodge waarin Faassen zich een uniek observator toonde van de mens als vogel en vice versa. Ook ging op Cross Comix zijn filmpje over de Ja-Nee-vogel in première.
Cartooning Syria-interview | Media Wall Theater Rotterdam
Cartooning Syria is een dit jaar door crowdfunding gefinancierde rondreizende tentoonstelling van 35 tekenaars over de mensonterende situatie in Syrië. Zowel Syrische als Nederlandse kunstenaars leverden een bijdrage. Op Cross Comix vertelde conservator Ronald Bos en beeldend kunstenaar Theo de Feyter over het verzamelen van de tekeningen. Ook schoof tekenaar Firas Aboud in het interview met Chanella Hodge aan. Hij ontvluchtte de oorlog en kwam terecht in Nederland. Ontluisterend was, dat Firas en zijn Syrische vakgenoten nog steeds niet het achterste van hun penseel kunnen laten zien, bang als ze zijn dat hun familie thuis er problemen door krijgt.
Minicollege interactieve strips | Media Wall Theater Rotterdam
Remco Vlaanderen en Max Bruinsma gaven een mini-college over transmedia producties waar strip, animatie, illustratie, documentaire en datavisualisatie samenvloeien tot een informatief- en artistiek format dat van de toeschouwer een eindregisseur maakt. Daarnaast lieten beide heren verschillende benaderingen van interactieve graphic novels zien. Het was voor het tweetal hun eerste samenwerking.
Pitches | Media Wall Theater Rotterdam
Drie net afgestudeerde studenten, twee van de HKU, een van Willem de Kooning, presenteerden (apart) hun afstudeerproject. Drie docenten van juist weer andere opleidingen hadden een nagesprek met hen. Isa Grutter vertelde over De zevende dag, waarvoor ze het atelier bouwde van God, een kunstenaar die met een deadline van een week een wereld moet zien te maken. Van haar project wil ze een boek realiseren. Voor bezoekers bracht ze een knutselpakket mee, om zelf mensen mee te maken. Phi-Yen Phan presenteerde haar eindexamenwerk Emore waarvoor ze ideogrammen had ontwikkeld bij romantische en erotische gedichten. Emore moet de beeldleemte vullen in communiceren over liefde en seks. Een nieuw emoji pakket met diepere betekenissen, waarmee ze de boer op wil. Anne Roos Kleiss presenteerde haar Tijdmachine waarvan ze een boek wil maken (zie: Roozeboos’ Tijdmachine).
Louise en Hiver | Media Wall Theater Rotterdam
Bezoekers konden 90 minuten lang, met of zonder maaltijd, onderuit gaan bij de wonderschone film Louise en Hiver. Ode aan het leven, aan het ouder worden, aan de overgave en aan de Franse animatiemeester Jean-François Laguionie.
Animatie-GIF Awards | Kleine Zaal Theater Rotterdam locatie Schouwburg,
Vertoning van de nominaties (gedurende het festival) en bekendmaking van de winnaar van de beste animated GIF van 2017 onder de bezielende leiding van Theo Seesing. De juryprijs ging naar Robin van den Bemt, de publieksprijs naar de Argentijnse maker Matías Brasca. Meer dan 200, met name jonge tekenaars van over heel de wereld, zonden GIFjes in. Het was een prettig begin van een samenwerking tussen Cross Comix en Rotterdam GIF festival, waar de komende jaren vast meer uitgehaald kan worden.
