Op 8 oktober 2016 bezochten ruim 500 bezoekers de Rotterdamse Schouwburg. De pilot-editie is gerealiseerd in een kleine vijf maanden tijd met een bescheiden budget. Het moet gezegd dat enkel dankzij het grote commitment van de kunstenaars en het kleine, gedreven team Cross Comix goed van de grond is gekomen. Voor een nieuw festival ontvingen we in een kort tijdsbestek relatief veel aankondigingen vooraf en positieve recensies achteraf.
Cross Comix 2016 bevatte een 6 uur durende talkshow in de hal van de Rotterdamse Schouwburg. De gesprekken werden om beurten geleid door Mijke Loeven en Sjoerd van Oortmersse, en afgewisseld met korte optredens en presentaties.
In de kleine zaal konden bezoekers grote programma’s zien, achtereenvolgens De Teken-democratie, een door tekenaars geïllustreerd politiek debat; een gesprek met views en previews over het verfilmen van drie strips; een bijzonder popconcert van The Leonids en een theaterprogramma van Kamagurka.
Daarnaast was er doorlopend een randprogramma met verschillende workshops en een wandeling langs Rotterdams streetart. Hieronder volgen de korte beschrijvingen per onderdeel en aan tot slot onze conclusies.
b.1 Talkshow
SPINVIS &HANCO KOLK [cross-over met muziek]
Sinds het derde Spinvis-album Tot ziens, Justine Keller, waarvan een bijzondere cd met boekversie verschijnt, werken Spinvis en Hanco Kolk samen en treden ze regelmatig op. Op Cross bracht Spinvis songs en gedichten ten gehore die Kolk live verbeeldde.
PAUL BIERHAUS [cross-over met games]
De art director en sound designer van app-ontwikkelaar YipYip gaf een lezing over de wederzijdse beïnvloeding van strip en games.
DANIËL DEE & ROBERT VAN RAFFE [cross-over met poëzie]
Voor het internationale Duplex-project maakte ontwerper en tekenaar Robert van Raffe grafische gedichten samen met Daniel Dee, Rotterdams stadsdichter 2013 en 2014. Dat is poëzie waarin woorden even zwaar wegen als tekeningen. Het tweetal trad op en deed een voor- en nagesprek over hun samenwerking en het perspectief voor dit nieuwe genre.
JUDITH UYTERLINDE, JAMES BOEKBINDER & ZHENYA PASHKINA [cross-over met literatuur]
Schrijfster Judith Uyterlinde en het Russisch-Amerikaanse kunstenaarsduo Zhenya Pashkina en James Boekbinder vertelden uitgebreid over de totstandkoming van hun grafische roman Het Stempel.
MEREL BARENDS [cross-over met wetenschap]
Met Operation XX/XY tekende scenarist en striptekenaar Merel Barends over de erkenning van de verschillen tussen mannen en vrouwen binnen de gezondheidszorg. In de talkshow legde ze bloot waarom de strip bijzonder geschikt is om wetenschap mee te verhelderen.
KATERYNA SHNIZHKO [cross-over met fotografie]
De net afgestudeerde Kateryna Snizhko werd geïnterviewd over haar winnend afstudeerproject TINI, een fotoproject over herinneren. De Oekraïense fotografe bewerkte met een 3D-pen foto’s van plekken en spullen uit haar kindertijd en jeugd waardoor ze de gedaante van een tekening kregen. Eenmaal opgehangen in een donkere ruimte zien de herinneringen eruit als een beeldverhaal. Een filmpje illustreerde dat.
MECANOO & JOOST SWARTE [cross-over met architectuur]
Friso van der Steen van Mecanoo architecten en striptekenaar Joost Swarte haalden (via Skype) nog eenmaal herinneringen op over de verwezenlijking van de magistrale Toneelschuur in Haarlem.
ROTTERDAMSE JAZZPORTRETTEN [multi-media]
Op de mediawand in de schouwburg was door een (nieuwe) media-spektakel de geschiedenis van de Rotterdamse jazz te zien; met portretten van jazzmusici en gefilmde interviews met de tekenaars die ze maakten. Jazz-kenner Hans Zirkzee en striptekenaars Martin Lodewijk en Robert van der Kroft gaven een toelichting bij het project.
DJANKO [cross-over met stand up comedy]
Scenarist, cartoonist en muzikant Djanko serveerde een grote hoeveelheid ter plekke gemaakte humoristische tekeningen over de belangrijkste nieuwsonderwerpen van die week, grotendeels vooraf gekozen door het publiek.
JAN ROTHUIZEN & EVA HILHORST [cross-over met journalistiek]
Aanschouwelijk gemaakt met beelden vertelde pionier Eva Hilhorst over stripjournalistiek: het nieuwe fenomeen dat lezers via tekeningen het gevoel geeft bij een belangrijke gebeurtenis aanwezig te zijn. Daarna sprak beeldend kunstenaar en tekenaar Jan Rothuizen over zijn inmiddels wereldberoemde ‘soft mapping’: plattegrondtekeningen waarin hij in tekst en beeld een werk-, woon- of verblijfplaats tot in de kleinste details vastlegt. Rothuizen gebruikte die techniek in het prijswinnende documentaire-project Refugee Republic, over het dagelijks leven in een Syrisch vluchtelingenkamp. Beide tekenaars spraken ook over de toekomst van het nieuwe genre.
BRECHT EVENS [diverse cross-overs]
Een vraaggesprek met de jonge god van de nieuwste generatie Vlaamse stripmakers, wiens boeken een visueel feest zijn, waarin hij op inventieve wijze breekt met tal van conventies in het stripgenre. Afgewisseld met films en tekenwerk vertelde Evens in de schouwburg over zijn inspiratiebronnen en avonturen waar het tekenwerk van het papier komt.
WDKA-PITCHES
Tussen optredens en interviews door pitchten drie net afgestudeerde studenten van de Willem de Kooning Academie een project aan tekenaars, publiek en mogelijke financiers. Maureen van der Hout sprak over Darwin in de straat, een mogelijke uitgave over dieren die zich aanpassen aan een natuur die door menselijk ingrijpen enorm verandert. Mera Tuncali vertelde over een uit te brengen moslima-autobio-strip, over haar leven als jonge moslima tussen meerdere culturen. Veerle Coppoolse verhaalde over een toekomstige festivalattractie, een levenszoötroop, waarvan een prototype in de schouwburg te bezichtigen was.
WILD MAN CONSPIRACY
De band Wild Man Conspiracy speelde de items van de talkshow aan elkaar. Aan het slot van de talkshow gaven de wilde mannen nog een kort jazzy concert.
b.2 Kleine Zaal
DE TEKENDEMOCRATIE [cross-over met politiek]
Tekenexperiment met Judith Bokhove, Ira van Winden, Maarten van de Donk en Carlos Gonçalves. De Rotterdamse gemeenteraadsleden van resp. Groen Links, Leefbaar Rotterdam, VVD en PvdA debatteerden onder leiding van Anna Visser over de Toekomst van de Jeugd in de Stad. Tekenaars Maaike Hartjes, Floris Oudshoorn, Kenny Rubenis illustreerden hun visies en het debat. Het laatste half uur van het drie uur durende programma werd besteed aan de evaluatie van de test-case met als inzet: hoe verhelderend zijn illustraties en verbeteren ze de kwaliteit van het democratisch proces?
SNEAK TALK EN PREVIEW [cross-over met film]
Onder leiding van filmrecensent Dana Linssen wisselden gesprekken, tekeningen en filmscènes elkaar af in een programma met de tekenaars Aimée de Jongh, Guido van Driel en Erik de Graaf en scenarist Philip Delmaar. Over (o.a.) verhaalwendingen en het schrappen van favoriete (teken)scènes in De terugkeer van de wespendief van De Jongh, De wederopstanding van een klootzak van Van Driel en het nog in de scenariofase verkerende Scherven van Erik de Graaf.
SONJA VAN HAMEL &THE LEONIDS [cross-over met muziek]
Een uur durend optreden van ontwerper, illustrator, animator en muzikant Sonja Muda van Hamel en haar band The Leonids. Het publiek werd met filmische popmuziek en muzikale animaties meegevoerd op een reis door het universum.
KAMAGURKA [cross-over met theater]
De Vlaamse tekenaar en tekstdichter van het absurdisme Kamagurka speelde Vliegangst op de pechstrook, zijn tweede grote theatervoorstelling over het bestaan voor, tijdens en na de file. Over overbevolking en eenzaamheid.
b.3 Randprogramma
Stripjam met KARIDA VAN BOCHHOVE en ANNA STAAL
Bezoekers leverden de titel en het eerste plaatje van een ter plekke te maken beeldverhaal. Striptalenten Karida van Bochove en Anna Staal tekenden het vervolgplaatje waarna de bezoeker weer aan zet was. Enzovoorts tot het einde van de strip. Deelname was er van scholieren van het Tienercollege uit Gorinchem en van studenten van ArtEZ uit Zwolle. Het publiek kon om de werktafel heen lopen en meekijken.
Simultaan-tekenen met BRECHT EVENS
In twee rondes van een uur kon het publiek om en om met stripgrootmeester Brecht Evens werken aan een A3-illustratie. Studenten van de Willem de Koning Academie en van ArtEZ konden zich vooraf opgeven voor een positie aan de simultaantafel. Ook was er deelname van ander publiek.
Workshop TRIK [cross-over met design]
Hoe werkt beeld? In historisch perspectief, in conflicten, in media, op internet, op straat. In de speedworkshop Beeld & Design legde illustratiedocent TRIK het allemaal eerst haarfijn uit, waarna de deelnemers, bewapend met een dikke zwarte stift, zelf aan de slag gingen met een trending topic.
STREETART TOUR
Grote broer en zus van de cartoon en strip was te zien in een door Dave Vanderheijden begeleide tour die tweemaal vanuit de Schouwburg vertrok naar Rotterdams mooiste streetart.
KUTLUL MAGAZINE
Publiek, tekenaars, artiesten en personeel: iedereen mocht meewerken aan Kut Lul magAzine, een stripuitgave over Cross Comix. Ter plekke gemaakt, vermenigvuldigd, aan elkaar geniet en uitgegeven. Jong en oud deed er lustig aan mee.
iSTEEF
Stephan Brusches fruitdoodles gingen afgelopen jaar via zijn Instagramaccount de hele wereld over. Op Cross Comix maakte hij uit zichzelf en op verzoek van het publiek tekeningen op bananen.
REFUGEE REPUBLIC
Via computers kon het publiek Jan Rothuizens prijswinnende documentaire-project Refugee Republic bekijken. Tekeningen, foto’s, film- en geluidsfragmenten toonden van zeer nabij het dagelijkse leven in Domiz, een Syrisch vluchtelingenkamp in Noord-Irak.
